Het gaat om een gaswolk die voornamelijk bestaat uit waterstof en helium en ongeveer drie aardmassa’s zwaar is. Door het ultraviolette licht van dichtbij staande sterren is het tot gloeien gebracht. De temperatuur is ongeveer 280 graden Celsius.
Momenteel is de snelheid van het gas meer dan acht miljoen kilometer per uur, en dat is al bijna twee keer zo snel als zeven jaar geleden. De wolk versnelt dus richting het zwarte gat, waar het in 2013 tot een afstand van zo’n 40 miljard kilometer genaderd is, ruim vijf keer de afstand van de zon naar Pluto. Een kosmische haardikte.
Artistieke weergave van de gaswolk die het zwarte gat nadert. De baan van de gaswolk is aangegeven met een rode lijn. Blauwe lijnen geven de banen van sterren rondom het zwarte gat weer. Afbeelding: © ESO/MPE/Marc Schartmann
Als spaghetti in het zwarte gat
“Het idee van een astronaut die in de buurt van een zwart gat tot een sliert spaghetti wordt uitgerekt kennen we uit de sciencefiction,” laat Stefan Gillessen, eerste auteur van het Nature-artikel, in het ESO-persbericht weten. “Maar bij de nu ontdekte gaswolk kunnen we het ook echt zien gebeuren. Hij zal dit avontuur niet overleven.”
De rand van de wolk begint nu al te rafelen. Naar verwachting zal de buitenkant binnen enkele jaren volledig uit elkaar vallen onder invloed van de sterke zwaartekracht van het zwarte gat. Verder zien astronomen dat de gaswolk als geheel tussen 2008 en 2011 steeds verder is ‘verscheurd’. Ook zal de gaswolk, naarmate de ontmoeting met het zwarte gat in 2013 nadert, steeds heter worden en daarbij ook röntgenstraling gaan uitzenden. Iets wat vaak gebeurt met gas net voordat het wordt opgeslokt door een zwart gat.
Beelden van het centrum van de Melkweg over de afgelopen tien jaar. Omcirkeld is de gaswolk. De overige lichtpuntjes zijn sterren die om het zwarte gat heen bewegen. Afbeelding: © ESO/MPE
Ontdekking
De gaswolk is ontdekt door middel van een twintig jaar durend onderzoeksprogramma waarmee met ESO-telescopen in Chili is gekeken naar het hart van ons melkwegstelsel. Door snelle bewegingen van sterren in die omgevingen denken wetenschappers dat er zich daar een zwart gat schuilhoudt, genaamd Sagittarius A**.
In deze waarnemingen ontdekten Reinhard Genzel en zijn team van het Max-Planck-Institut für extraterrestrische Physik in Garching in Duitsland de gaswolk die op ramkoers ligt voor datzelfde zwarte gat. “De volgende twee jaar zullen heel interessant zijn en kunnen ons zeer belangrijke informatie verschaffen over het gedrag van materie in de buurt van zulke buitengewoon zware objecten”, aldus Reinhard Genzel.
