Het bovenste deel van de oceaan zou warmer moeten worden. Althans, dat is de gedachte nu er steeds meer broeikasgassen in de atmosfeer komen en zo warmte vasthouden. Een deel van die warmte wordt normaal gesproken opgeslagen in het bovenste deel van de oceaan. Er is echter een probleem. Over de periode van 2003-2010 blijkt de temperatuur van de bovenste oceaanlaag niet gestegen te zijn. Waar is die warmte gebleven? Katsman en Van Oldenburgh (beiden van het KNMI) geven antwoord in een nog te verschijnen artikel in Geophysical Research Letters.
Niet
Die extra warmte – 2,4 × 1022 Joule in totaal en volgens het KNMI voldoende om de atmosfeer met 5°C op te warmen – was niet te vinden in de atmosfeer volgens de onderzoekers. Het werd gemiddeld genomen niet tot nauwelijks warmer werd op aarde in de eerste tien jaar van deze eeuw. Ook kan de warmte niet op het land gevonden worden of gebruikt zijn voor het smelten van ijs volgens andere waarnemingen.
De temperatuur op aarde sinds 1850 volgens diverse onderzoeksinstituten. Afbeelding: © WMO
De acht jaar van stagnatie van opname van warmte door de bovenste oceaanlaag – de eerste 700 m volgens dit onderzoek – is niet ongewoon. Ook is de kans op tenminste één achtjarige stagnatie van de temperatuur van de bovenste oceaanlaag 57% in de periode van 1990-2020. Aan de andere kant staat ook te lezen in het wetenschappelijke artikel dat deze achtjarige stagnatie helemaal niet statistisch aantoonbaar is omdat er een grote variatie is op jaarbasis van de temperatuur in deze oceaanlaag.
Toch doen de onderzoekers een poging om de ‘verloren’ warmte te vinden. Hiervoor werden rekenkundige modellen gebruikt. Deze modellen reproduceren de waarnemingen over de afgelopen zestig jaar redelijk goed – een voorwaarde voor de betrouwbaarheid van een model. Wel moet gezegd worden dat dit niet opgaat voor 1950-1960 en mogelijk ook niet voor de afgelopen tien jaar, afhankelijk van welke waarnemingen worden gebruikt.
Zon, oceaan en de atmosfeer: hoofdrolspelers in het onderzoek. Afbeelding: © Adiël Klompmaker
Ruimte, diepe oceaan en zon
Aangenomen dat de modellen werken, blijkt dat 45% van de ‘verloren’ warmte weer naar de ruimte terug ging – uiteindelijk ook de bron van bijna alle warmte op aarde via zonnestalen. Van die 45% is tweederde kortgolvige straling door terugkaatsing van de zonnestalen en éénderde langgolvige uitstraling vanaf het aardoppervlak. Het oceaan-atmosfeer fenomeen El Niño, vooral actief in de Stille Oceaan, zou hier mee van doen hebben. Dit ‘kerstkind’ was diverse malen actief van 2002-2007 en nam hitte op van de oceaan en bracht het in de atmosfeer. Een deel daarvan zou weer naar de ruimte zijn ontsnapt.
Ook de diepe oceaan – dieper dan 700 m – doet een duit in de zak: hier zou 35% van de warmte zijn gebleven. In de bewuste periode stroomde er minder koud water naar de diepte en dus zou de diepe oceaan warmer blijven. Dit zou dan weer samenhangen met een Atlantische oceaanstroom.
Als we de 35 en 45% optellen, zitten we nog maar op 80%. Hoe ziet het met de laatste 20%? Voor de helft daarvan vinden de onderzoekers een oplossing, want 10% zou simpelweg verklaard kunnen worden omdat er minder zonnestralen binnenkwamen. In de afgelopen jaren nam de activiteit van de zon af, overigens – volgens veel onderzoekers – niet voldoende om de decennialange opwarmende trend te stoppen.
Volgens de modellen zal de stagnatie in een paar jaar weer afgelopen zijn. Of dat ook zo zal zijn, zal de toekomst uitwijzen. Klimaatmodellen zijn namelijk nog lang niet foutloos zoals ook in dit onderzoek het geval lijkt.
Hans Oerlemans praatte in 2007 over de onzekerheden van klimaatmodellen. Afbeelding: © Carl Koppeschaar
Bron:
Katsman & Van Oldenburgh, ‘Tracing the upper ocean’s missing heat’, Geophysical Research Letters 38 (2011) L14610.
Zie ook:
- Klimaatverandering is tijdsschaaldiscussie! (Kennislinkartikel)
- Klimaatverandering (Kennislinkdossier)
- Klimaatverandering houdt El Niño ongewijzigd (Kennislinkartikel van KNMI)
- Klimaatgeschiedenis wijst op belangrijke rol van de zon (Kennislinkartikel)
- Warmer zeewater door zon & wind (Kennislinkartikel van NIOZ)
"
