Ze smelten de laatste 150 jaar als sneeuw voor de zon, en worden alsmaar kleiner. Dan hebben we het over gletsjers. Kijken we echter naar de afgelopen 10.000 jaar, dan is het een heel ander verhaal. Europese gletsjers waren voor het grootste gedeelte namelijk kleiner. Brent Goehring (Columbia Universiteit, V.S.) en collega’s verhalen hierover in de nieuwste editie van het vakblad Geology.
Alpengletsjers
De onderzoekers keken vooral naar de Rhônegletsjer in Zwitserland, de gletsjer die in het laatste glaciaal de grootste van de hele Alpen was. Rond 12.000 jaar geleden lag de gletsjer nog 12 km naar onder ten opzichte van de huidige positie, maar volgens onderzoek uit 2008 zou deze gletsjer rond 2100 bijna helemaal verdwenen zijn. Ook veel andere Alpengletsjers zouden ophouden te bestaan rond de eeuwwisseling. Tenminste, als de stijging van de temperatuur in dit gebied zich doorzet en er niet meer sneeuw gaat vallen. Gletsjers zijn immers zeer gevoelig voor schommelingen in het lokale klimaat. Feit is dat in de laatste 150 jaar veel ijs is verdwenen in de Alpen. Daar waar destijds 4000-4500 km2 van de Alpen bedekt was onder ijs, was er in 2006 nog maar zo’n 2000 km2 over.
Verandering in de grootte van de Rhônegletsjer. Links 1870, midden 1900, en rechts 2005. Afbeelding: © Creative Commons
Een blik op het verleden van de Rhônegletsjer laat zien dat de gletsjer echter een lange periode kleiner is geweest dan dat de gletsjer nu is. Sterker nog, ze was meer tijd kleiner dan groter over de afgelopen 11.500 jaar. In dat licht ziet de huidige smelt er minder alarmerend uit, zou je zeggen.
Europa
Vooral tussen 3.500-10.500 jaar geleden was de Rhônegletsjer kleiner dan tegenwoordig op basis van een nieuwe methode waarin C-14 en Be-10 werden gebruikt. Rond deze periode waren ook andere gletsjers in Zwitserland (Bernina, Valais, Grimsel, Engadine) kleiner dan tegenwoordig, alsook de Noorse Jostedalsbreen-gletsjer.
De reden is bekend bij de wetenschappers. Er bereikten namelijk meer zonnestralen het aardoppervlak op het noordelijk halfrond in de zomer. En dus ook de gletsjers. Als er meer sneeuw valt in de winter, hoeft dat geen probleem te zijn. Echter, eerdere onderzoeken aan stuifmeel laten zien dat het ook droger was. Een dubbel probleem voor de gletsjers in die periode dus.
Maar liefst 83% van de gletsjers werden dunner tussen 1970 en 2004. Scandinavië was een uitzondering. Gemiddeld trokken de gletsjers zich terug met 31 cm per jaar. Afbeelding: © Creative Commons
In Nieuw-Zeeland was het een totaal ander verhaal. De gletsjers daar waren juist veelal groter in de afgelopen 10.000 jaar ten opzichte van tegenwoordig. In de zuidelijke zomer kwamen hier minder zonnestralen binnenvallen.
Zon
De zon speelt dus een cruciale rol in de grootte van gletsjers op een tijdsschaal van duizenden jaren. Vanaf 1850 zwaait de opwarming van de aarde de scepter – een veel kortere tijdsschaal dus. De meeste gletsjers trekken zich daarom terug. Mocht het weer kouder worden op aarde, dan zullen gletsjers zich weer uitbreiden zoals bijvoorbeeld in de jaren zeventig gebeurde in de Alpen.
Het percentage groeiende Italiaanse en Zwitserse gletsjers van 1925-2005.
Referentie:
Goehring et al. The Rhone Glacier was smaller than today for most of the Holocene. Geology 39 (2011) 679-682.
Zie ook:
- Gletsjer verdwijnt in honderd jaar (Kennislinknieuws)
- Alpengletsjers smelten af (Kennislinknieuws van NGV Geonieuws)
- Gletsjers als thermometers uit het verleden (Kennislinkartikel)
- Dunnere gletsjers op Groenland (Kennislinknieuws van NGV Geonieuws)
- Groenlandse glijbaan vertraagt (Kennislinkartikel)
- Groenland stijgt door smeltend ijs (Kennislinkartikel)
- Alpengletsjers smelten af (Kennislinkartikel van NGV Geonieuws)
- Gletsjers bepalen hoogte gebergte (Kennislinkartikel)
- Klimaatverandering (Kennislinkdossier)
"
