Het Nederlandse uitkeringsstelsel, bedoeld als vangnet voor menen die niet voor zichzelf kunnen zorgen, heeft doorgaans meer weg van een visnet, waarin de uitkeringsontvangers vaak jarenlang verstrikt blijven. Eigen initiatief wordt ontmoedigd en de armoedeval is groot. Hoe kan je met een uitkering toch financieel zelfstandig worden en je dromen waarmaken? In dit eerste deel: uitkeringstrekkers als zielige zondaars en de bijstandsuitkering.
Uitkeringstrekkers als zielige zondaarsHoe omzeil je de beperkende voorwaarden die uitkeringen stellen aan uitkeringsgerechtigden?
Uitkeringen in Nederland zijn gebaseerd op het zieligheids- en gehoorzaamheidsprincipe. Dat deze principes in Nederland een zo belangrijke rol spelen komt door de Nederlandse cultuur. Nederland kent een feminiene (verzorgende, vrouwelijke) cultuur. Tegelijkertijd kent ons land een vrij hoge onzekerheidsvermijding. Deze komen grotendeels voort uit de calvinistische mindset; vandaar dat het inzichtelijk is de Nederlandse houding ten opzichte van dit onderwerp vanuit christelijk-religieuze termen te beschouwen. Volgens calvinisten is werk een manier om zalig te worden. Je werk vormt je plaats in dit leven waar je Christus kan dienen. Er is linguïstisch veel overeenkomst tussen beroep en roeping. Ook wordt van dominees gezegd dat ze beroepen zijn in een bepaalde gemeente. Voor een calvinist is werkloosheid en luiheid een zonde: ledigheid is des duivels oorkussen, is een ouderwets Nederlands spreekwoord. Aan de andere kant is een werkloze iemand zonder inkomen en dus een arme, hulpbehoevende. Vandaar dat calvinisten een dubbelhartige houding hebben ten opzichte van werklozen. Aan de ene kant zijn het zondaarsd, aan de andere kant zijn het zielepoten. De vele regels om werklozen te “activeren” enerzijds en de vele regelingen om de “zielige” werklozen te koesteren anderzijds lijken dus met elkaar in tegenspraak, maar zijn dat niet. Beide zijn een logisch uitvloeisel van het calvinisme. Helaas is deze mentaliteit niet bevorderlijk om mensen uit de uitkering te krijgen.
Per type uitkering in Nederland gelden er andere regels waaraan de uitkeringsontvanger moet voldoen. Dit betekent dat per type uitkering een andere strategie nodig is. Voor bijvoorbeeld bijstandsuitkeringen geldt zowel een bezitsnorm als een inkomensnorm. Elk bezit boven de drieduizend euro (m.u.v. een huis; hiervoor geldt een vrije voet van 45.000 euro per bijstandsgerechtigde) moet eerst “opgegeten” worden voordat de bijstandsuitkering ingaat. Voor een WAO uitkering geldt dan weer een urennorm: de uitkeringsgerechtigde mag slechts een aantal uren per week werken voor zijn of haar uitkering gekort wordt. In die uren kan de uitkeringsgerechtigde desnoods een miljoen euro per uur verdienen. Ook is er een zieligheidsnorm, ook wel bekend als arbeidsongeschiktheidsnorm.
Een eigen bedrijf is vaak de beste manier om je dromen te verwezenlijken.
Bijstandsuitkering
De voorwaarden voor een algemene bijstandsuitkering zijn streng. Er zijn de volgende, voor een beginnende ondernemer uiterst vervelende beperkingen:
1. Uw eigen vermogen is lager dan € 5.685.
2. U bent beschikbaar voor de arbeidsmarkt.
3. U doet voldoende om aan het werk te komen, m.a.w. u solliciteert en u doet mee aan alles wat de ambtenaren van sociale zaken voor u verzinnen.
4. U woont alleen of u woont samen met iemand die ook bijstand ontvangt.
Zodra u een eigen bedrijf begint met een bijstandsuitkering, wordt deze gestopt. Immers, u werkt. Ook kan u nauwelijks startkapitaal opbouwen. Kortom: bijstandstrekkers zitten als een rat in de val. Gelukkig zijn er enkele middelen om te ontsnappen. Deze zijn als volgt.
a. Werk onder een stichting. Als bestuurder van een stichting heeft u officieel geen inkomen. Wel krijgt u een (kleine) vrijwilligersvergoeding. Als de stichting een ideëel doel heeft moet u alle winsten van de stichting aan dit doel besteden. Op deze manier krijgt u veel contacten in de zakelijke wereld, waardoor u een warme start kan maken. Houd er wel rekening mee, dat de ambtenaren van de sociale dienst steeds weer nieuwe manieren verzinnen om uw dag te vullen en te voorkomen dat u “zwart werkt”. Ook zij moeten immers laten zien hoe nuttig ze zijn.
b. Maak gebruik van de faciliteiten voor starterskapitaal. U kunt maximaal ongeveer € 34.134 (2012) lenen om een bedrijf op te starten. Ook valt u onder een speciale regeling, het Besluit Bijstandsuitkering Zelfstandigen. Helaas is dit bij veel gemeenten niet mogelijk; ook kan de gemeente van oordeel zijn dat een eigen bedrijf voor u niet de juiste weg is om aan het werk te komen. In dat geval zult u methode a. moeten gebruiken.
"
En je blijft natuurlijk iedere dag solliciteren en probeer eens, met hun toestemming uiteraard, een studie zelfstandig ondernemer. En als je dan na zo'n 500 of meer sollicitaties je diploma behaalt, probeer dan maar eens een fatsoenlijk matchende werknemer aan te nemen.
