Afbeelding: © Michael Dawes
Walvissen en dolfijnen zijn voor een groot deel afhankelijk van hun gehoor. Ze gebruiken het om te jagen, te navigeren, te trekken en om dieren binnen eenzelfde soort te onderscheiden. Voor hun overleving is een goed werkend gehoor dan ook erg belangrijk. Maar wat nou als hun gehoor wel goed werkt, maar het geluid dat ze oppikken niet klopt?
Tegenwoordig zijn er steeds meer ‘kunstmatige geluiden’ in onze oceanen te horen, door bijvoorbeeld visserij en scheepvaart. Om die geluidsvervuiling in kaart te brengen en te onderzoeken wat het effect is op het leven onder water, is nu een nieuw systeem beschikbaar.
Wat hoor ik hier?
Het Applied Bioacoustics Laboratory (LAB) van de Universitat Politècnica de Catalunya (UPC) heeft een systeem ontwikkeld dat met hydrofoons (onderwatermicrofoons) real-time geluid vanaf de zeebodem kan opnemen. Dat is op zichzelf al nuttig, maar nog bijzonderder is dat het systeem automatisch kan detecteren of er walvissen te horen zijn.
Het is voor het eerst dat een systeem direct onderwatergeluiden kan herkennen. Het scheelt veel tijd en mankracht bij het analyseren van de opgenomen geluiden. En omdat het real-time (direct bij het opnemen) gebeurt, voorkomt het dat computers overspoeld worden met data. Dat was tot nu toe één van de grootste problemen bij het verwerken van geluidsopnames.
Het systeem analyseert de geluidsopnames dus direct als ze binnenkomen. Het gaat eerst op zoek naar ‘akoestische gebeurtenissen’ (acoustic events): opvallende gedeelten in de geluidsstroom. Dat zijn bijvoorbeeld stukjes waarbij de frequentie opeens een stuk lager of hoger is.
Zo kan een geluidsopname eruitzien. In dit fragment is een walvis te horen: de strepen zijn de klikgeluiden die een walvis maakt. Afbeelding: © Applied Bioacoustics Laboratory
Vervolgens gaat het systeem die speciale stukken extra nauwkeurig bekijken en ze classificeren. Dat wil zeggen dat ze ingedeeld worden in groepen: een groep (klasse) met scheepsgeluiden, ultrasone walvisgeluiden, walvisgezang, etc.. Zo benoemt het systeem alle interessante stukjes van de geluidsopname en weet je precies wanneer er wat te horen is. Het systeem werkt zo precies dat het kan bepalen welk type walvis te horen is.
Live luisteren
Het systeem is voor iedereen toegankelijk via Internet. Op de site van het LIDO-project kun je verschillende observatiestations aanklikken en luisteren naar de oceaan. Ook zie je direct de analyse, dus als je een walvis treft, weet je dat direct!
Akoestische problemen
Het systeem is onderdeel van een project dat startte in 2007, genaamd Listening to the Deep Ocean Environment (LIDO). Het doel van dit project is om te onderzoeken hoe gevoelig walvissen zijn voor geluidsvervuiling, en of hun overleving in gevaar komt.
Het effect op walvisachtige is vooral belangrijk omdat zij aan de top van de voedselketen staan en ze erg afhankelijk zijn van akoestiek. Als je daarom kunt vaststellen hoeveel hinder zij ondervinden, geeft dat direct een algemeen beeld van hoe het staat met de onderwaterwereld. Walvissen worden daarom ook wel de bioindicatoren van de akoestiek in de oceaan genoemd.
Luidruchtig onderzoek
Voor seismisch onderzoek (onderzoek naar aardbevingen) wordt de zeebodem wel eens bestookt met springladingen of speciale geweren die geluidsgolven opwekken. Ook die kunnen walvissen flink in de war brengen.
Daarnaast willen onderzoekers met het LIDO-project vaststellen of er een verband is tussen de toename in geluid en de toename in gestrande walvissen. Wereldwijd denkt met namelijk dat er steeds meer walvissen en dolfijnen aanspoelen omdat er steeds meer menselijk onderwatergeluid is. Visserij, scheepvaart, militaire vaartuigen, boorplatformen en windmolenparken: samen zorgen ze voor steeds meer lawaai in de oceaan. Met het systeem van de UPC kan nu bekeken worden of er echt een verband is.
Lees meer over onderzoek in zeeën en oceanen op Kennislink:
"
