Veel commentaren in de eurocrisis zijn geschreven in de hitte van het moment. Daarom is het verfrissend te lezen hoe Lawrence Summers in de Financial Times een stapje terug doet in zijn analyse en op basis daarvan een oplossing voorstelt.
Niet dat die analyse iets van de urgentie wegneemt, integendeel. De crisis is in een ,,nieuwe en veel gevaarlijkere fase´´ gekomen, waarschuwt Summers, minister van Financiën toen Bill Clinton president was (en later om andere redenen in opspraak geraakt). Maar hij pleit voor meer realisme. In concreto:
- denk niet dat het systeem wel een tikje kan hebben. Een ongecontroleerd bankroet, van een grote bank of van een land, heeft onvoorspelbare consequenties.
- verwacht niet dat landen in de problemen jarenlang gaan sparen om buitenlandse schuldeisers af te betalen. Wat er dan kan gebeuren, hebben we in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog gezien.
- verlies aan vertrouwen in een land kan tot een gevaarlijke spiraal leiden: hogere rente, meer geld nodig om alle leningen te kunnen betalen, verder verlies aan vertrouwen, nog hogere rente, etc.
Zijn belangrijkste aanbeveling is: zet landen die het moeilijk hebben, niet het mes op de keel. Zorg dat ze tegen een normale rente kunnen lenen om hun schulden af te lossen. Dat vereist een belofte van solidariteit, maar alleen al de belofte daarvan kan de onzekerheid op de financiële markten verminderen.
Wat doen we dan met de tegoeden van banken en andere financiële instellingen? Laat ze zelf besluiten, zegt Summers: verkopen tegen ongeveer de huidige marktwaarde of inruimen tegen veel langer lopende leningen. Geen enkele schuldeiser heeft iets aan de instorting van het systeem. Het zal allemaal behoorlijk wat geld kosten en pijn doen: bij de banken, bij de rijkere landen. Maar, voorspelt Summers, anders zal het binnenkort nog veel meer geld gaan kosten.
Moet Angela Merkel zich dit aantrekken, deze uithaal naar het voortdurende uitstellen en doorschuiven? Helmut Kohl, een van haar voorgangers en lang haar mentor, vindt van wel. Volgens Der Spiegel vindt Kohl dat Merkel ,,heel gevaarlijk´´ opereert. Hij zou tegen een vertrouweling hebben gezegd: Die macht mir mein Europa kaputt.
Voor donderdag staat in Brussel een ingelaste eurotop gepland. Maar Merkel is er nog niet van overtuigd dat dit een goed idee is. En de meningsverschillen binnen Europa zijn nog groot.
"