Als tien procent van de bevolking een onwrikbare overtuiging heeft, zal na verloop van tijd onwrikbaar meer dan de helft van de bevolking die overtuiging hebben. Dat blijkt uit computersimulaties van Rensselaer Polytechnic. De bevinding heeft verstrekkende gevolgen, variërend van marketing tot politiek. Een klein groepje extremisten heeft een enorme invloed, zo blijkt.
Omslagpunt bij tien procent
Minderheid wordt meerderheid. Tien procent of meer ware gelovigen is genoeg om een maatschappij snel te kantelen.
“Als het aantal overtuigde personen onder de tien procent ligt, is er geen zichtbare vooruitgang in de verspreiding van ideeën. Het zou letterlijk de leeftijd van het universum kosten voor de groep om de meerderheid te bereiken,” aldus SCNARC directeur Boleslaw Szymanski, als Claire and Roland Schmitt Distinguished Professor verbonden aan Rensselaer. “Zodra het aantal boven de tien procent groeit, verspreidt de overtuiging zich als een vuur.”
Als voorbeelden geeft hij de gebeurtenissen in Tunesië en Egypte, die een vergelijkbaar proces doormaken volgens Szymanski. “In deze landen werden dictators die tientallen jaren aan de macht waren, in een paar weken omvergeworpen.”
‘Sociale organisatie doet niet ter zake’
Heel belangrijk: het vereiste percentage van mensen met een overtuigde mening om de meerderheidsopinie te veranderen verandert niet significant, onafhankelijk van hoe mensen met elkaar in verbinding staan. Met andere woorden: het percentage van overtuigde aanhangers van een bepaalde mening blijft tien procent, waar in de maatschappij het idee ook ontstaat en hoe het zich ook verspreidt.
Hoe gingen de onderzoekers te werk?
Voor hun onderzoek ontwikkelden de wetenschappers computermodellen van diverse soorten sociale netwerken. In één netwerk was ieder persoon verbonden met ieder ander persoon. In het tweede meer hiërarchische model zijn bepaalde mensen met heel veel anderen verbonden, wat ze opiniehubs of opinieleiders maakt. Zo heeft bijvoorbeeld Barack Hussein Obama meer Facebookvrienden of twittervolgers dan de wijkzuster van de Mercatorbuurt in Amsterdam. In het laatste onderzochte model heeft ieder lid van het netwerk een beperkt, maar gelijk aantal contacten. De beginstatus van elk model was een zee van mensen met een traditionele mening, die echter open staan voor verandering.
Zodra de netwerken waren gevormd, strooiden de wetenschappers wat “ware gelovigen” door elk van de netwerken. Deze mensen waren totaal overtuigd van hun gelijk. Het was niet mogelijk hun overtuiging aan het wankelen te brengen. Zodra deze ware gelovigen met anderen begonnen te communiceren die het traditionele geloofssysteem aanhingen, begonnen de verhoudingen eerst gradueel en dan heel snel te veranderen.
Consensuszoekers versus ware gelovigen
In het algemeen houden mensen er niet van een impopulaire mening er op na te houden en proberen ze altijd tot een consensus te komen. De onderzoekers hebben deze dynamiek en elk van de modellen nagebootst, aldus coauteur Sameet Sreenivasan. Dit deden ze door elk van de individuen in het model met elkaar over hun mening te laten praten. Als de luisteraar dezelfde mening er op na hield als de spreker, werd de mening van de spreker versterkt. Als de mening verschilde, nam de luisteraar het in overweging en ging met een ander spreken. Was ook deze dezelfde mening toegedaan, dan begon de luisteraar diens overtuiging over te nemen.
De inertie van 90% of meer traditionalisten was voldoende om de openbare mening stabiel te houden. Als een traditionalist werd ‘bekeerd’, had hij zoveel contacten met traditionalisten dat hij naar verloop van tijd terugkeerde naar het oorspronkelijke geloof.
“Bekeer eerst een dorp of stad voordat je de wijde wereld intrekt”
Wil je een bepaalde ideologie bevorderen – bijvoorbeeld het gebruik van een bepaald merk – of juist tegengaan – het gewelddadige gedachtengoed van bepaalde islamieten en neonazi’s bijvoorbeeld – dan is het nuttig om te weten hoe meningen zich verspreiden. Het kost uiteraard minder marketinginspanning een kleine groep te bekeren dan dat met een grote groep te doen. Sekteleiders weten dat. Ze zorgen altijd dat introducees altijd in de minderheid zijn en steeds weer worden geconfronteerd met een ander sektelid tot hun opinie omzwaait.
Zo kan het ook verstandig zijn een bepaald biermerk in een bepaalde dorp of stad te pushen. Zo is er de befaamde “biergrens” – zo drinken dorpen die vroeger minder dan een dagreis met de bierhuifkar van Groenlo af lagen nog steeds Grolsch, dorpen verder weg drinken Alfred Heineken’s brouwsel.
De onderzoekers gaan nu kijken wat er gebeurt als er twee groepen extremisten op een onschuldige maatschappij worden losgelaten. Wordt het burgeroorlog of krijg je balkanisatie? Met het oprukkende islamisme en nationalisme een vraag met ook veel praktische betekenis. Hopelijk slagen we er in tien procent van de Nederlandse bevolking tot visionair denken te bekeren voor het te laat is…
Bronnen
Social consensus through the influence of committed minorities, Physical Review E, 2011
Minority Rules: Scientists Discover Tipping Point for the Spread of Ideas, Renselaer Polytechnic news release, 2011
"
Mocht men van de 100 mensen er 10 fout doen dan volgt algauw de overtuiging van de 100 mensen dat je beklagenswaardig fout bent? En ricochet dit als 90 mensen overtuigd zijn van je fout? Omdat er dus 10% overblijven die je wel goed vinden?
