dinsdag 31 januari 2012
‘Da Vinci kreeg hulp bij ontwerp Vitruviusman’
'Crackpot' Theory of Everything Reveals Dark Side of Peer Review
Poll: uitsluitsel Higgs belangrijkste event 2012
Voor de meeste KIJK.nl-bezoekers wordt het verwachte nieuws over het Higgsdeeltje de belangrijkste gebeurtenis van het jaar.
“Wat wordt voor jou de belangrijkste gebeurtenis van 2012?” vroegen we de bezoekers van deze site de afgelopen weken via een poll. Het meest gekozen antwoord deed ons glimlachen: niet de Amerikaanse presidentsverkiezing of het EK Voetbal, maar het Higgsboson kwam als winnaar uit de bus. Wel 31,5 procent van de stemmers vond het verwachte uitsluitsel over het al dan niet bestaan van dit deeltje hét event van 2012. Deeltjesfysica FTW!
Het op één na meest gegeven antwoord was helaas wat minder wetenschappelijk van aard: 15,4 procent van de stemmers denkt dat het aflopen van de Mayakalender de belangrijkste gebeurtenis van het jaar wordt. (Dat die kalender waarschijnlijk pas over ruim twee eeuwen afloopt, zoals een kleine twee jaar geleden toch vrij uitgebreid in het nieuws was, is blijkbaar niet erg blijven hangen.)
De volledige uitslag van de poll is als volgt:
- Uitsluitsel over het Higgsdeeltje (31,5 procent)
- Het aflopen van de Mayakalender (15,4 procent)
- De Olympische Spelen (14,1 procent)
- Het EK Voetbal (13,4 procent)
- De Amerikaanse presidentsverkiezingen (12,8 procent)
- De landing van rover Curiosity op Mars (12,8 procent)
Beeld: CERN
maandag 30 januari 2012
Artificial Braneworlds Made to Collide In Lab
Physicists have simulated two universes colliding inside a metamaterial
One interesting way in which our cosmos may have formed is in a collision between two other universes with extra spatial dimensions called braneworlds.
In this scenario, known as the ekpyrotic model of the universe, our cosmos is just a small four-dimensional corner of a much more complex space.
The ekpyrotic model is interesting because it leads to a flat universe like our own without the need for inflation, the period just after the Big Bang in which our universe supposedly swelled by many orders of magnitude in the blink of an eye.
Without inflation, our universe is just too big to have been formed in a Big Bang-type event. But nobody knows what might cause such a dramatic increase in size. Hence the interest in another way of explaining our existence.
If you're wondering what actually collides in the ekpyrotic version of events, the answer is Minkowski domain walls, essentially the edges of universes with different spatial dimensions.
It's easy to imagine that Minkowski domain walls are entirely theoretical. And indeed they were until now.
Today, Igor Smolyaninov and Yu-Ju Hung at the University of Maryland, in College Park, say they've created Minkowski domain walls in the lab for the first time and even used them to simulate the collision of two braneworlds.
The trick these guys have used is a formal analogy between the mathematics of space time and of electromagnetic spaces. Physicists have known since Einstein's day that it is possible to bend and distort the fabric of spacetime—our universe appears to be distorted in just this way on various cosmic scales.
But it is only in the last ten years or so that they've learnt how to do the same on a much smaller scale with electromagnetic spaces. What's triggered this is the development of metamaterials: artificial substances that can bend light in almost any way imaginable.
Smolyaninov is fascinated by one version of this stuff called hyperbolic metamaterial. Inside this substance, monochromatic light propagates in a similar way to massive particles in a Minkowski spacetime, where one spatial coordinate takes on the role of time.
Hyperbolic metamaterials are essentially a series of metal layers separated by a dielectric. Smolyaninov has used this stuff to simulate a number of interesting aspects of cosmology including the Big Bang itself.
The collision between universe's is a variation on this theme. “The “colliding universe" scenario can be realized as a simple extension of our earlier experiments simulating the spacetime geometry in the vicinity of big bang,” he says.
He simulates an expanding universe using concetric rings of gold separated by a dielectric. "When the two concentric ring (“universe”) patterns touch each other (“collide”), a Minkowski domain wall is created, in which the metallic stripes touch each other at a small angle," he says.
Being able to recreate these exotic events in the lab is certainly interesting but it is beginning to lose its novelty. The problem is that this work is not telling us anything we didn't know--the universe behaves the same way inside a metamaterial as it does outside.
What Smolyaninov needs is a way of using his exotic materials to do something interesting. In other words, he needs a killer app. Any ideas?
Ref: arxiv.org/abs/1201.5348: Collision Of “Metamaterial Universes”: Experimental Realization Of Minkowski Domain Wall
'Vertel jonge meisjes het hele verhaal: modellen zijn geen wereldleiders of visionairs'
Wiskunde brengt woestijnvorming in kaart
Op relatief droge plaatsen, in de buurt van woestijnen, komen patronen voor in de begroeiing. Tussen de struiken verschijnen op regelmatige afstanden lege plekken, zonder plantengroei. Deze patronen zijn een graadmeter voor de verwoestijning van een gebied. Sjors van der Stelt deed zijn promotie-onderzoek naar de wiskundige modellering van deze gebieden. Een deel daarvan voerde hij uit op het Centrum Wiskunde & Informatica in Amsterdam. Op 27 januari promoveerde hij aan de Universiteit van Amsterdam op zijn proefschrift Rise and Fall of Periodic Patterns in a generalized Klausmeier-Gray-Scott system.
Nomaden in de Sahel, die leven van de veeteelt.
Het uiteindelijke doel van dit soort onderzoek is om early warning signs voor verwoestijning uit vegetatiepatronen te kunnen halen. Ongeveer een miljard mensen wonen in gebieden die direct door verwoestijning worden bedreigd.
Sjors van der Stelt onderzocht wiskundige modellen van semi-aride ecosystemen, oftewel gebieden met een jaarlijkse regenval tussen de 250 en 500 millimeter, zoals delen van de Sahel. Bij beginnende woestijnvorming laat het ecosysteem daar patronen zien die zó op de vacht van tijgers lijken dat ze tiger bush heten.
Van der Stelts onderzoek spitste zich toe op periodieke patronen. Tot nu toe analyseerden ecologen de modellen met eenvoudige methoden, die de periodieke patronen in de vegetatie niet kunnen voorspellen. Van der Stelt deed voor het eerst een bepaalde wiskundige analyse, een niet-lineaire analyse van het Klausmeiermodel, waarmee het ontstaan van de periodieke patronen wel kon worden beschreven. Ook bracht hij in kaart welk type instabiliteit er uiteindelijk voor zorgt dat er verwoestijning plaatsvindt: de zogeheten Hopf- en sideband-instabiliteit.
Tiger bush.
Een ander resultaat van Van der Stelts onderzoek is de ontdekking dat bij afnemende regenval de plantengroei weliswaar afneemt, maar de afstand tussen de gaten (in wiskundige termen: de eigenfrequentie) in de vegetatie vaak constant blijft. Daarom zullen er gaten vallen in de begroeiing. Van der Stelt: “In China probeert men de Gobi-woestijn te beplanten met grasmatten maar daarin blijken al snel gaten te verschijnen. Uit ons model is duidelijk waarom dat gebeurt: bij weinig regen is de toestand van gelijke begroeiing instabiel. Eenvormige beplanting is bij relatieve droogte dus niet zo zinvol maar wel erg kostbaar.” De onderzoeksresultaten zijn interessant voor ecologen en beleidsmakers.
38 vermisten Pompeii officieel dood verklaard
Na 1933 jaar onzekerheid kunnen nabestaanden eindelijk de ramp een plek geven
zondag 29 januari 2012
Star Trek flat could be destroyed
#3874: Wat er met uw social media activiteit gebeurt zodra u dood bent
Iedere dag gooien we deeltjes van ons leven het internet op. Elke statusupdate, foto of email zwerft rond. Maar wat gebeurt er als het echte leven ophoudt? Lees verder
alchymista:The Straw That Can Save LivesDanish water...
The Straw That Can Save Lives
Danish water...:
The Straw That Can Save Lives
Danish water purification company Vestergaard Frandsen’s latest development could very possibly save millions of lives of those who struggle to find and produce clean water.
Their invention is the LifeStraw, a low-tech, low-hassle personal water filter that enables the user to simply stick one end into a water source of questionable cleanliness, such as a river, and suck. Several layers within the straw manage to filter out 99% of bacteria and viruses. Previously, people of areas with little clean water would be forced to boil water to ensure its safety, using up other resources in the process. With this invention, little maintenance would be required, and it could last for a year or two.
In addition to the personal filter, the company has developed a LifeStraw Family, which uses gravity rather than suction to filter water. By hanging this up in their homes and filling it with water, families would be able to open the bottom for clean, safe water.
These products do, however, have their limitations. While 99% of pathogens are removed, the filter is unable to prevent Giardia Lamblia from entering the filtered water, as this particular parasite is too small for the filters. The company is diligently working on a solution to this problem. Another potential problem is availability, since Vestergaard Frandsen is a small, struggling company that cannot quite afford to give out too many handouts.
Hopefully these problems can be overcome, as this product, in its current state, and especially once perfected, has the potential for aiding many who need it most.
vrijdag 27 januari 2012
Evolutionaire vooruitgang: illusie of feit?
De meeste evolutionair biologen geloven dat het leven zich lijkt te ontwikkelen tot ingewikkelder levensvormen, omdat er domweg meer mogelijkheden zijn voor een plantensoort of diersoort om ingewikkelder te worden dan om eenvoudiger te worden. Maar is dat de enige reden? Steeds meer gegevens pleiten voor het tegendeel.
Traditionele kijk: we zijn het product van toeval
Volgens de vooraanstaande paleontoloog wijlen Stephen J. Gould is evolutie een geheel door toeval gestuurd proces. Als een ander dier dan de voorouder van de dino’s de vernietigende ramp aan het einde van het Perm had overleefd, hadden zich nooit dino’s en dus ook nooit vogels ontwikkeld. De wereld zou er heel anders uit zien en mensen zouden waarschijnlijk niet voorkomen. De processen die ten grondslag liggen aan evolutie, het recombineren van genen, mutaties en veranderingen in de leefomgeving (waarvan extinction level event natuurrampen een extreem voorbeeld zijn), worden geheel door toeval gestuurd. We maken onszelf wijs dat we het toppunt van evolutie zijn, maar dat is onzin, aldus Gould. Onze voorouders hebben domweg meer geluk gehad dan uitgestorven soorten. Er zijn meer manieren om iets toe te voegen dan om iets weg te halen, daarom lijkt het alsof het leven steeds ingewikkelder wordt. De meeste evolutionair-biologen delen deze kijk. Maar klopt dat wel?
Evolutionaire vooruitgang duidelijk waarneembaar
Als we als buitenstaander naar de ontwikkeling van leven kijken zien we een duidelijke ontwikkeling, een toename in complexiteit en verbetering in biologische functies. Ooit was alle leven eencellig. Nu bevatten de grootste organismen tientallen biljoenen cellen. Ook zijn er nu veel meer celtypen in een organisme, van één in een bacterie tot 120 in een zoogdier. De gemiddelde hersengrootte in hogere dieren is nu hoger dan ooit in de geschiedenis van de aarde. Een van de slimste dieren aan het einde van het tijdperk van de dino’s, de roofdino Troödon, had hersens zo groot als een duivenei. Er zijn nu meerdere soorten uit heel verschillende ordes, variërend van octopussen tot papegaaien, die een indrukwekkende intelligentie hebben ontwikkeld. Met als voorlopige hoogtepunt onze eigen soort, de voor zover we weten eerste soort die in staat is om een technisch geavanceerde samenleving op te bouwen.
Een klein groepje dissidente evolutiedeskundigen denkt daarom dat evolutionaire vooruitgang wel degelijk bestaat en formuleren het proces in theoretische termen. Ze hopen aan te kunnen tonen dat Gould er naast zat en dat bepaalde vormen van vooruitgang niet op toeval of illusie berusten, maar een logische en noodzakelijke ontwikkeling vormen. Slagen ze in hun opzet, dan betekent dit een ingrijpende wijziging in de bekende evolutietheorie.
Hiervoor geven ze vier argumenten.
Wat is vooruitgang?
Het eerste argument is: we moeten op een andere manier naar vooruitgang kijken. Niet alle vooruitgang is een toename in complexiteit. Vaak zelfs integendeel – veel parasieten zijn succesvol omdat ze lichaamsfuncties verliezen. Astrofysicus Eric Chaisson van Harvard denkt dat we uit moeten gaan van energiestroomdichtheid als maat voor progressie. Een ster als de zon produceert per gram bijvoorbeeld 0,2 microjoule per seconde, een kamerplant 300 tot 600 microjoule, meer dan duizend maal zoveel. Alleen omdat sterren zo groot zijn, schijnen ze zo helder. Het menselijk lichaam produceert 2000 microjoule per gram per seconde, jagers-verzamelaars 4000 microjoule per gram per seconde en onze moderne maatschappij 200 000 microjoule per gram per seconde (Complexity, vol 16, p 27). Op een logaritmische schaal zie je een duidelijk stijgende lijn.
Thermodynamica: complexiteit onvermijdelijk
Het tweede argument heeft betrekking op thermodynamica. De algemene teneur van de Tweede Hoofdwet van de thermodynamica is erg pessimistisch: elk gesloten systeem (zoals ons heelal) streeft naar maximale wanorde, dus wordt op den duur onleefbaar. Geen wonder dat veel mensen zich afvragen waarom er überhaupt leven is ontstaan. Immers, leven creëert orde waar eerst wanorde is. Het antwoord is: er zijn plaatsen in het heelal, zoals ons zonnestelsel, waar er een energiegradiënt is: de oppervlakte van de zon is veel heter dan het aardoppervlak (dat weer veel heter is dan de temperatuur van de ruimte). Dit vormt een bron van vrije energie die omgezet kan worden in complexiteit en orde.
Vleugels en intelligentie onvermijdelijk
Argument drie is convergente evolutie. Zowel octopussen, gewervelde dieren als vier andere diergroepen beschikken over vrijwel dezelfde cameraogen maar behoren tot totaal verschillende diergroepen. Zowel de nu uitgestorven pterodactylen, vleermuizen als vogels ontwikkelden vleugels. Klassieke voorbeelden van convergente evolutie: verschillende organismen in een vergelijkbare omgeving zullen zich toch op vergelijkbare wijze ontwikkelen. Klaarblijkelijk zijn veel evolutionaire uitkomsten niet toevallig maar onvermijdelijk en geldt dat ook voor dingen als gedachten, maatschappijen en technologieën. Al eerder genoemd is de ontwikkeling van opmerkelijk hoge intelligentie in sterk verschillende diersoorten. Kraaiachtigen en primaten behoren tot totaal verschillende diergroepen en kunnen gereedschappen gebruiken, bedrog plegen en ingewikkelde sociale groepen vormen. Kortom: waren wij mensen ze niet voorgeweest, dan hadden heel goed geëvolueerde kraaien of papegaaien in plaats van mensen dit onderwerp kunnen bespreken.
‘Catastrofes niet allesbepalend’
Argument vier is het weerleggen van catastrofisme, een geliefd argument van de school van Gould. Vernietigende natuurrampen als een asteroïdeinslag of een gammaflits die de aarde treft, laten maar enkele individuen in leven. Uiteraard zet dit de evolutie behoorlijk en onvoorspelbaar op zijn kop. Was de asteroïde die de dino’s wegvaagde niet neergekomen, dan waren er geen niches vrijgekomen voor zoogdieren en hadden zich geen slimme, gereedschap gebruikende aapachtigen kunnen ontwikkelen. Simon Conway Morris, paleontoloog van de Universiteit van Cambridge, weerlegt dit met een beroep op convergente evolutie. En inderdaad: de zoogdieren aan het einde van het Trias waren ongeveer even slim als Troödon. Intelligente dino’s zijn dus verre van onmogelijk – kraaien en papegaaien bewijzen dit.
Morris gaat verder. Stel, de rampasteroïde van Chicxulub had ons gemist. Dan, 30 miljoen jaar later, was alsnog het tijdperk van ijstijden begonnen en had het koude klimaat de dino’s teruggedrongen tot de tropen. Dit had alsnog ruimte opengelaten voor zoogdieren en vogels. Het gevolg: deze hadden zich alsnog kunnen ontwikkelen tot gereedschapsontwikkelde soorten en met de dino’s zou het net zo afgelopen zijn als met de mammoet, aldus hem. Overigens waren dino’s wel degelijk warmbloedig en zijn grote dieren in een koud klimaat juist in het voordeel.
Toch de kroon op de schepping?
Als deze vier argumenten overeind blijven, zou dit betekenen dat de evolutietheorie een stuk uitgebreider wordt. Vooruitgang wordt zo onvermijdelijk. Hoewel de einduitkomst niet te voorspellen is, zal deze toch in grote lijnen lijken op de wereld van nu. Een dergelijke nieuwe evolutietheorie zou ook korte metten maken met creationisme en intelligent design. Immers, er is nu een logische en natuurlijke verklaring voor de ontwikkeling van complexiteit zonder dat een beroep hoeft ter worden gedaan op een hogere of buitenaardse macht. Ook maakt dit onze rol anders. We zijn dan wel degelijk het onvermijdelijke hoogtepunt van een evolutionaire ontwikkeling.
Lees ook:
Kunnen intelligente octopussen een beschaving vormen?
Intelligentie onvermijdelijk
Denkende bacteriekolonies
Bron:
One-way evolution: the ladder of life makes a comeback, New Scientist (2012)
Het verschil tussen mensen en dieren is dat dieren zich zo ontzettend ergeren aan dingen dat ze nog niet eens aan het construeren ervan beginnen, mensen daarentegen zijn dat vermogen tot ergernis over dingen verloren door een mutatie. Wat dieren dan onder dingen verstaan voordat er mensen waren die ze construeerde kan alleen maar leiden tot zuivere wiskunde als ding. Wiskunde is een ding omdat het reproduceerbaar en herhalingen kent. En elke dier gruwt van die kale sleur.
Schoonmakers opnieuw de straat op
‘Op zo’n smerige straat kun je niet meer normaal protesteren’
Artist Hans-Peter Feldmann won a $100,000 prize and used the...
Artist Hans-Peter Feldmann won a $100,000 prize and used the money to completely cover the second floor of the Guggenheim’s second floor.
donderdag 26 januari 2012
America a bunch of sexual creeps | ScienceBlog.com
On average, 24 people per minute are victims of rape, physical violence, or stalking by an intimate partner in the United States, according to findings released today by the Centers for Disease Control and Prevention. Over the course of a year, that equals more than 12 million women and men. Those numbers only tell part of the story – more than 1 million women reported being raped in a year and over 6 million women and men were victims of stalking in a year, the report says.
Het is dan ook amerika' s enige wond, maar wel een met 6 miljoen hechtingen.
Magnetische zeep kan na gebruik worden verwijderd
Zeep maakt schoon, maar beschadigt het milieu. Zeker in hoeveelheden die nodig zijn bij het opschonen van bijvoorbeeld een olieramp. Een nieuwe magnetische zeep kan na gebruik snel weer worden verwijderd.
Wie in KIJK 13/2011 het artikel ‘Dweilen met de kraan open’ heeft gelezen, weet dat het ruimen van olie een zenuwslopende klus is. Maar op dezelfde manier als dat een scheutje wasmiddel vetvlekken uit je broek haalt, kan zeep ook worden gebruikt om gelekte olie eenvoudig op te ruimen. Hoewel dit een van de methodes was die werden ingezet na het weglekken van ruim 650 miljoen olie in de Golf van Mexico, worden de oceanen meestal niet op deze manier schoongewassen. Zeker in de grote hoeveelheden die nodig zijn bij een olieramp als The Macondo Spill heeft zeep een verwoestend effect op het milieu. Scheikundige Julian Eastoe (School of Chemistry, Universiteit van Bristol) komt met een magnetische zeep die na gebruik eenvoudig kan worden verwijderd.
Eastoe was samen met collega’s op zoek naar een zeep die opgelost in water heel gericht zijn werk zou doen. Hij kwam hierbij op het idee om ijzerrijk zout toe te voegen aan een schoonmaakmengsel dat te vergelijken is met wasverzachter of mondspoelmiddel. De ijzerdeeltjes bonden zich eenvoudig aan de halogeniden (zout-metaalverbindingen) in het wasmiddel en verspreidden zich zo door de zeep.
Ultieme test
Eastoe besloot zijn metaalzeep vervolgens aan de ultieme test te onderwerpen. Hij loste het middel op in water waarop een olieachtige substantie dreef en hield een magneet erboven. De zeep werd omhooggetrokken door het water heen, doorbrak de waterspiegel en trok daarna door de olie heen naar de magneet. De eerste magnetische zeep was een feit.
Het idee van Eastoe om metalen op te lossen in zeep is niet nieuw, maar de werking ervan was nog nooit getest. Wetenschappers twijfelden namelijk of de magnetische kracht groot genoeg zou zijn om de oppervlaktespanning van het water te doorbreken, omdat de ijzerdeeltjes zich te veel door het water zouden verspreiden. Maar dit was bij Eastoe niet het geval: net als bij gewone zeep die in water wordt opgelost, ‘klontert’ deze zeep samen in micellen waardoor de magnetische kracht behouden blijft. Zo kan het sop eenvoudig met een magneet uit het water worden verwijderd wanneer de klus is geklaard.
Bronnen: Angewandte Chemie, University of Bristol, New Scientist, Gizmodo
Beeld: Keith Williamson/CC BY 2.0
woensdag 25 januari 2012
Olievlek overgebracht naar Dolfinarium Harderwijk
De afgelopen dagen is met een grootscheepse reddingsoperatie een olievlek vanuit Nigeria overgebracht naar het Dolfinarium in Harderwijk. De olievlek, afkomstig uit een Shell-veld onder de zeebodem, was eerder vanwege een aanhoudende westenwind aangespoeld op een strand zo’n twintig kilometer van de Nigeriaanse havenstad Lagos.
Met behulp van een kleine tweehonderd vaten, zeventien helikopters en een door de KLM ter beschikking gesteld vrachtvliegtuig werd de olievlek, die ongeveer duizend vierkante meter groot is, naar Schiphol vervoerd. Daar werden de vaten met de olievlek erin overgeladen in vrachtwagens, die haar afleverden in Harderwijk. Volgens Dofinariumdirecteur Marten Foppen een operatie die zijn gelijke niet kent in de zeeparkenwereld.
Toen de olievlek eenmaal in Harderwijk was, probeerden verzorgers, die de olievlek Diana hebben genoemd, de vlek direct uit de vaten te halen om er weer één geheel van te maken. “Dat is gelukt. Maar doordat Diana op een strand is aangespoeld, zit er erg veel zand tussen de olie. Het is zaak dat zand er tussenuit te halen. Alleen zo kan Diana weer een normale olievlek worden.”
Foppen heeft grootse plannen met olievlek Diana. “We willen een enorm bassin voor haar maken, waarin we ook dolfijnen en zeevogels laten rondzwemmen. Dat wordt voor het publiek een hele spectaculaire aangelegenheid. De meeste mensen kennen een olievlek alleen maar van journaalbeelden uit exotische oorden. Een vlek zo dicht bij huis wordt een gegarandeerde hit aankomende zomer!”
Milieuorganisaties zijn minder enthousiast over het voornemen van Foppen. Nadat Diana weer een volwaardige olievlek is, en ontdaan van al het zand, moet ze volgens hen weer worden uitgezet in de oceaan. Ina Gruppen van Greenpeace: “Dat hoeft niet per se in de buurt van Nigeria. Een ander gebied is ook prima. Je moet dat slim uitdokteren door rekening te houden met de overheersende windrichting ter plaatse, zodat Diana niet voor een tweede keer aanspoelt. Het belangrijkste is echter dat Diana wordt teruggegeven aan de natuur. Hoe is een tweede.”
dinsdag 24 januari 2012
Kans op poollicht in België na zware zonnevlam
Bepaalt taal hoe je de wereld bekijkt?
Welke megatelescoop wint de wedloop?
In het komende decennium verrijzen op aarde drie megatelescopen. En alle drie de projecten willen als het even kan de snelste én de beste zijn. Een verslag van een gezonde concurrentiestrijd.
Als kind heb je vast weleens de maan bekeken door een sterrenkijker. Zo’n simpele kijkbuis met een doorsnee van een paar centimeter. Wel even wat anders dan de drie monstertelescopen die de komende jaren in Chili en Hawaï worden geplant. Die behoren tot een heel nieuw genre van grondtelescopen: de extreem grote telescopen, met een hoofdspiegel van minstens 20 meter.
Europa is vertegenwoordigd met de krap 40 meter grote European Extremely Large Telescope (E-ELT) van het European Southern Observatory (ESO), terwijl de Amerikanen er maar liefst twee krijgen: de Thirty Meter Telescope (TMT) en de 24,5 meter grote Giant Magellan Telescope (GMT). Dankzij deze reuzen kunnen we de komende decennia baanbrekende resultaten verwachten over donkere materie, zwarte gaten, de geboorte van ons universum en aardachtige planeten buiten ons zonnestelsel.
Alle drie de teams willen binnen enkele jaren starten met de bouw en hopen rond 2020 voor het eerst hun telescoop op de sterrenhemel te kunnen richten. Onbedoeld zijn ze zo in een wedloop verzeild geraakt om ’s werelds eerste én beste te zijn.
De eerste slag lijkt in elk geval alvast gewonnen door de E-ELT: hij gaat de grootste zijn. De hoofdspiegel – dat het eerste binnenkomende licht breekt – zal maar liefst 39,3 meter bedragen, terwijl de tweede spiegel – cruciaal voor een scherp beeld – 4,2 meter breed zal zijn. Het hele observatorium zal ongeveer even groot zijn als de Amsterdam Arena. Daarbij vergeleken zijn de TMT en GMT maar ‘kleintjes’. Maar betekent dat ook dat de E-ELT de beste gaat zijn?
Dit is het begin van een artikel uit KIJK 3/2012, in de winkel van 10 februari tot en met 8 maart.
Impressies van de telescopen:
Meer informatie:
Beeld: Swinburne Astronomy Productions/ESO
Hete bliksem met rundvlees, toetje vlaflip
hete bliksem, dat is ook nog eens lekker
Golf zoet smeltwater brengt koude in Europa
Britse onderzoekers ontdekten een enorme koepel zoet water in de westelijke Noordelijke IJszee. Het gevolg, denken ze, van sterke poolwinden die het water van de Beaufort zeestroming opzwepen. Wat als deze winden op een gegeven moment gaan liggen? Het gevolg: de Golfstroom wordt afgeremd en een koude winter slaat hard toe in Europa.
De zoetwaterkoepel (de oranje vlek links) kan de sink holes van de Golfstroom ten oosten van Groenland (paarse vlek rechts) verstoren.
Zoetwaterheuvel in westelijke IJszee
De onderzoekers maakten gebruik van de ESA-satellieten ERS-2 en Envisat. Deze satellieten maten de hoogte van het zeewateroppervlak in de jaren 1995 tot 2010. Volgens hun berekeningen is de zeespiegel sinds 2002 met zo’n 15 cm gestegen en is het volume aan zoet water met 8000 kubieke kilometer toegenomen. Alweer volgens hun berekeningen is dit ongeveer tien procent van alle zoete water in de Noordelijke IJszee, aldus hoofdauteur Dr Katharine Giles van het Britse Centre for Polar Observation and Modelling (CPOM) aan het University College London. Als deze winden gaan liggen, stroomt de zoetwaterkoepel leeg over de rest van de Noordelijke IJszee en misschien zelfs in de Atlantische Oceaan. Dit heeft ingrijpende gevolgen, onder meer op de Golfstroom.
Golfstroom vertraagd
De Golfstroom, waarvan de oostelijke aftakking West-Europa een aangenaam mild klimaat geeft, bestaat uit warm, zout water, afkomstig uit de Golf van Mexico. Ten oosten van Groenland bevinden zich zogeheten zinkgaten, waar deze enorme watermassa de diepte in zakt en terug naar het zuiden stroomt in de vorm van de zeer koude, maar voedselrijke Labradorstroom. Om deze reden is Oost-Canada, waar de Labradorstroom langs stroomt, alsmede de Amerikaanse oostkust veel kouder dan Europese gebieden op dezelfde breedtegraad. Om een indruk te geven: New York ligt op dezelfde breedtegraad als het veel warmere Madrid en Porto.
Vrieskou door zoet water
Een massa zoet water blokkeert de Golfstroom, waardoor deze wordt afgeremd en minder, of zelfs helemaal geen, warmte meer richting Europa kan voeren. Rond de twaalfduizend jaar geleden (en 8200 jaar geleden) vond er een korte, scherpe terugval naar een ijstijd plaats: Lake Agassiz, een enorm zoetwatermeer in de noordelijke Verenigde Staten en zuidelijk Canada, stroomde toen in twee keer leeg in de Atlantische Oceaan. Beide keren (het Jongere Dryas en het ’8200 Event’) daalden de temperaturen tot ijstijdniveau. De gevolgen van het stilleggen van de Golfstroom zijn nogal ingrijpend. Ook het afzwakken van de Golfstroom kan al leiden tot een sterke temperatuurdaling.
Invloed wind sterker door smelten poolijs
De onderzoekers stellen dat de Noordelijke IJszee nu veel gevoeliger is voor windinvloeden door het smelten van het ijs, dat tot voor die tijd de oceaan er onder thermisch en mechanisch isoleerde. Pas toen de wind vrij spel kreeg kon deze het water opstuwen en de koepel vormen. Tot nu toe hebben de winden de koepel intact gehouden, maar als ze gaan liggen, kan dit water de andere kant op gaan stromen. Met ingrijpende gevolgen in Europa.
Kortom: weer heel wat koren op de molen voor hen die geloven dat door smeltwater een nieuwe IJstijd, pardon, glaciaal, kan ontstaan. We kunnen dit verschijnsel maar beter goed in de gaten houden.
Bronnen:
Katharine A. Giles, et al., Western Arctic Ocean freshwater storage increased by wind-driven spin-up of the Beaufort Gyre, Nature Geoscience, 2012
Huge pool of Arctic fresh water could cool Europe, Planet Earth Online (2012)
Independent researchers find no evidence for arsenic life in Mono Lake | Bad Astronomy
Late in 2010, scientists participating in a NASA news conference dropped a bombshell: they had found evidence that bacteria in California’s Mono Lake were metabolizing arsenic and using it in their life processes.
This was huge news, since arsenic is toxic for carbon based life. If some forms of life evolved a way to process it, this would open up a whole new field of biochemistry!
However, almost immediately, the work came under attack. Biochemists accused the original team of not performing the research carefully (to put it delicately). Rosie Redfield, a microbiologist at the University of British Columbia in Vancouver, was particularly critical. She decided, in fact, to try to verify the original work, and set out to do so openly, writing up her progress on her blog.
And now, according to an article on Scientific American, she can confidently provide a "clear refutation" of the arsenic uptake in the organisms:
Their most striking claim was that arsenic had been incorporated into the backbone of DNA, and what we can say is that there is no arsenic in the DNA at all.
That’s a pretty clear statement! The original team, lead by Felisa Wolfe-Simon, has responded, saying they need to see a fully peer-reviewed paper before making up their minds.
I’ll note that emotions have run fairly high throughout this saga. Dr. Wolfe-Simon got a lot of attention, positive and negative, and the negative was pretty charged. I’m not surprised by the reactions of either side of this issue.
In the interest of full disclosure, when the press conference was aired, I wrote a pretty straight interpretation of it. As I wrote in a followup post, I am not a microbiologist, and I trust NASA at some level. This event shook that trust quite a bit, and I am now far less likely to take a claim at face value, even when it comes from a source like NASA.
Science is a balance of trust versus skepticism, even at the best of times. An extra layer is added when the media become involved; that impartiality which is always precarious can be sorely tested by the chance at media exposure.
That includes my desire to write about something particularly cool, of course, as well as the more fundamental results obtained from the scientific research itself.
I’m glad this news has come out, and I’ll be curious to see what happens next. Dr. Redfield will need to submit her team’s work to the peer review process. Assuming it survives, I have little doubt we’ll be hearing from Wolfe-Simon again as well. In the Scientific American article, Dr. Redfield is quoted as saying, "We’ve done our part. This is a clean demonstration [that the original positive findings were incorrect], and I see no point in spending any more time on this."
That may be true for her and her team’s work, though I have a suspicion more work will have to be done either by her or other teams to categorically rule out the arsenic. But either way, what I can be certain of is that we are not done hearing about this story just yet.
Tip o’ the phosphorus backbone to Jeffrey Sullivan on Google+.
Related posts:
- NASA’s real news: bacterium on Earth that lives off arsenic!
- Arsenic and old posts
- Arsenic and old Universe
Russian Scientist's Claim of Life on Venus Proven False
Onderzoeker laat onbemand toestel intuïtief vliegen
Emilio Frazzoli van het MIT heeft mogelijk een manier gevonden om uav’s sneller door bijvoorbeeld een stad te laten vliegen.
Haviken kunnen met grote snelheid door een bos vliegen zonder iets te raken. Frazzoli deed daar onderzoek naar om te bekijken of de vliegtechnieken van zo’n dier ook nuttig kunnen zijn voor onbemande vliegtuigen. Op basis daarvan stelde hij een wiskundig model samen. Hij berekende de gemiddelde dichtheid van een bos, de maximaal haalbare snelheid van een vogel en de verdeling van de bomen in verschillende bossen. Daarmee kon hij voor verschillende snelheden berekenen hoe waarschijnlijk het was dat een vogel tegen een boom zou botsen.
Volgens het MIT-team schat een vogel die door een bos vliegt de dichtheid van de begroeiing intuïtief in en op basis daarvan bepaalt hij zijn snelheid. Hij doet dat in de wetenschap dat er altijd wel een gaatje te vinden is waar hij doorheen kan vliegen. Daarbij maakt het volgens het team niet uit hoeveel het dier of de machine van zijn omgeving weet. Dus het is niet zo dat een uav een hogere snelheid kan halen als er nog meer sensors in worden gestouwd.
De onderzoeker vergelijkt het tegenover New Scientist met skiën. “Als je buiten de pistes gaat skiën, doe je dat niet zo dat je voor elke boom die je tegenkomt kunt stoppen. Je glijdt, je ziet een opening en je vertrouwt erop dat, tegen de tijd dat je daar door bent, er weer een ander gat is waar je doorheen kunt glippen.”
Huidige uav’s vliegen traag doordat ze die intuïtie missen. Ze worden geprogrammeerd met het idee dat ze moeten kunnen stoppen als er een obstakel opdoemt. Op basis van Frazzoli’s werk zouden ze deze intuïtie wel kunnen krijgen. Door zijn berekeningen los te laten op de stad waar de uav zijn werk gaat doen, kan worden bepaald met welke snelheid het toestel nog veilig kan manoeuvreren. En zo kan een uav dan snel maar toch zonder brokken door een dichtbebouwde stad vliegen.
Frizzoli gaat zijn wiskundig model met echte vogels aan de werkelijkheid toetsen.
Bronnen: New Scientist, MIT
Beeld: US Army