Naar nu blijkt, kunnen niet alleen bacteriën, maar ook meercellige diertjes de reis naar een andere planeet overleven. Niet in een ruimteschip, maar als ei, in een stuk rots. Zou het dierlijke leven op aarde terecht zijn gekomen vanuit het heelal?
Beerdiertjes zijn de taaiste dieren bekend en kunnen zelfs een verblijf in de zeer ongastvrije ruimte overleven. Bron: ESA
Het Wereldnatuurfonds zal tardigraden, ook bekend als beerdiertjes, niet snel als mascotte kiezen. Het knuffelgehalte van deze kleine diertjes van 0,1 tot anderhalve millimeter groot is namelijk niet erg hoog. Dat is ook niet nodig. In tegenstelling tot de wegkwijnende panda’s, die leven op een eenzijdig dieet van bamboe, komen beerdiertjes overal op aarde in werkelijk enorme aantallen voor, van zesduizend meter hoog in de Himalaya tot op de bodem van de diepzee, zeker tot onder de 4000 m diepte. Waarschijnlijk komen ze ook in de bijna 11 km diepe Marianentrog voor, want ze kunnen vele malen de druk daar overleven. Een liter voedselrijk zoet water bevat al gauw 25 000 van deze kleine achtpotige diertjes, die opvallend genoeg biologisch nog het meeste verwant zijn met (de ook op aarde massaal voorkomende) nematoden, rondwormen. Ze kunnen zowel blootstelling aan temperaturen tot 150 graden als aan het absolute nulpunt overleven. De diertjes bewegen zich waggelend als een soort beer voort (vandaar de naam). Kieskeurig zijn de diertjes ook al niet: ze eten bacteriën en andere soorten eencelligen. Sommige soorten leven van mos.
Ruimtereizigers als ei
We kennen allemaal horrorfilms zoals de Alien serie, waar een buitenaardse levensvorm als verstekeling als ei meereist en zich op aarde ontpopt als een vraatzuchtige parasiet. Hoewel de makers van deze film het wel erg bont maken, zijn de onschuldiger beerdiertjes inderdaad in staat een korte ruimtereis te overleven. In rusttoestand gebrachte tardigraden overleefden op het ISS tien dagen vacuüm, blootstelling aan de felle straling van de zon in de ruimte en de kosmische straling. Tardigraden in rusttoestand kunnen ongeveer duizend maal zoveel straling verdragen als mensen.
Naar nu uit nieuw onderzoek blijkt, zijn de eieren van tardigraden nog veel taaier dan de volwassen diertjes zelf. NASA en Japanse astrobiologen ontwierpen drie moorddadige tests, die ze loslieten op de eieren van de beerdiertjessoort Ramazzottius varieornatus. In een reeks testen, overleefden meer dan 70 procent van de eieren in anhydrobiotische (uitgedroogde, in een speciale slaaptoestand verkerende) eieren temperaturen tot 196 graden onder nul en vijftig graden boven nul. Eieren, blootgesteld aan vacuüm deden het net zo goed als niet-behandelde eieren. Tot slot overleefde meer dan de helft van alle anhydrobiotische eieren rond de 1700 Gray straling, honderd keer de acuut dodelijke dosis voor mensen. Dit gold echter alleen voor anhydrobiotische eieren, niet voor normale eieren. Deze overleefden bijna geen enkele test.
Gelukkig zijn beerdiertjes een stuk aaibaarder dan de aliens van Hollywood.
Koloniseerden aardse beerdiertjes Mars of Jupitermaan Europa?
Hoe tardigrade eieren in staat zijn deze extreme omstandigheden te overleven is onbekend. De auteurs van de studie denken echter dat de resultaten goed nieuws betekenen voor uitgedroogde beerdiertjes die -bijvoorbeeld na een inslag van een asteroïde- de ruimte in zijn geslingerd. Stel dat enkele heelhuids op de Jupitermaan Europa terechtkomen en dat de merkwaardige rode randen van de ijsplaten door bacteriën worden gevormd, dan kunnen ze daar zelfs uitkomen. Wie weet ontwikkelen zich daaruit wel achtpotige aliens, die zich vele honderden miljoenen jaren later afvragen waar ze vandaan zijn gekomen. Toch niet van die zwaar radioactieve verschroeide klont met die grote maan, waar gebutste satellieten omheen zwerven en alleen beerdiertjes nog kunnen overleven?
Als we even verder doordenken, hetzelfde kan ook hier op aarde zijn gebeurd. Ongeveer zeshonderd miljoen jaar geleden vond op aarde namelijk de zogeheten Cambrische explosie plaats, waarna massaal fossielen van meercellige dieren opdoken. Van voor die tijd zijn, de raadselachtige Ediacara fossielen daargelaten, alleen eencelligen bekend. We weten dat de aarde al vanaf twee miljard jaar geleden een zuurstofatmosfeer had, dus in principe was er de mogelijkheid voor meercellig dierlijk leven. Waarom dook dat pas zeshonderd miljoen jaar geleden op? Zou een meteoriet met tardigraden of een vergelijkbare diersoort zijn geland? Geheel uit te sluiten valt het niet. Wie weet stammen wij wel van dergelijke aliens af…
Bronnen
Daiki D. Horikawa et al., Tolerance of Anhydrobiotic Eggs of the Tardigrade Ramazzottius varieornatus to Extreme Environments, Astrobiology, 2012, DOI:10.1089/ast.2011.0669
