Een astrocyt betekent letterlijk vertaald stercel. Geen bijzondere reden, behalve dan dat ‘ie stervormig is. ’credits’>Afbeelding: © Wikimedia Commons
Neuroloog Su-Chun Zhang en zijn collega’s van de universiteit van Wisconsin–Madison lukte het om op een goedkope manier binnen enkele weken een gigantische voorraad astrocyten te kweken. De wetenschappers beschrijven hun recept voor dat succes in het blad Nature Biotechnology.
Wat heb je aan een voorraad astrocyten in je laboratorium? Wel, onderzoekers weten al langer dat astrocyten onmisbaar zijn voor het brein, en dat ze zich bij aandoeningen zoals epilepsie en Parkinson anders gedragen. Maar wat de cellen precies uitspoken, is nogal onduidelijk. Als we zenuwproblemen tot op de bodem willen uitzoeken, en aanpakken, kun je niet om de astrocyten heen. Dat ze nu en masse te kweken zijn in een lab, is dan goed nieuws.
Om miljarden astrocyten te kweken maakte Zhang gebruik van stamcellen. Dat zijn cellen die nog in allerlei andere soorten cellen kunnen veranderen, zoals huid- lever- of zenuwcellen. Met de juiste chemische cocktail wil zo’n stamcel ook wel in een astrocyt veranderen, blijkt nu. In Zhangs cocktail zit een waslijst aan ingrediënten waar we je niet mee zullen lastigvallen, maar dit feitje willen we je niet onthouden: de mix bleek zo goed dat de neuroloog uit slechts één stamcel ongeveer drie miljard astrocyten wist te kweken.
Stamcellen in schaaltjes. Om er astrocyten van te maken heb je ingewikkelde cocktails nodig. Maar dan heb je ook wat. Afbeelding: © Ronald Veldhuizen
En de astrocyten blijken honderd procent, nou ja, astrocyt te zijn. Op foto’s zien ze exact eruit als de astrocyten die wetenschappers uit muizenbreintjes hadden gepeuterd.
Ook hadden ze dezelfde kenmerken aan de buitenkant, en reageerden ze precies hetzelfde wanneer ze in contact kwamen met echte zenuwcellen. De gekweekte astrocyten bleken zelfs zonder problemen in de hersenen van proefmuizen te nestelen. De miljarden die Zhang nu kan kweken zijn dus hartstikke geschikt om de echte astrocyten in ons brein te begrijpen.
De kleine wereld van de astrocytenkweek zat al een tijdje op een ontdekking als die van Zhang te wachten. Op zich lukte het onderzoekers eerder al eens om van stamcellen astrocyten te maken, maar die waren vaak vervuild met andere cellen en bovendien bleven de aantallen altijd klein.
Bij de ouderwetse manier gebruikten onderzoekers geen cocktail, maar plaatsten ze stamcellen in schaaltje met stofjes uit het brein. Die stofjes haalden dan de stamcellen over in breincellen te veranderen, waaronder hopelijk dan een paar astrocyten. Uiteindelijk bevat zo’n schaaltje dan inderdaad heus wel astrocyten, maar vooral een boel andere zenuwcellen die je niet wilt onderzoeken. Kortom, zo’n schaaltje is dan eigenlijk gewoon een rommeltje. Als je dan goed onderzoek naar de astrocyten wilde doen, moest je die rommel eerst opruimen. En dat is zonde van de tijd en het geld.
Over tijd en geld gesproken: Zhangs cocktail voor astrocyten is geen Coca Cola-geheim. Elke wetenschapper die de publicatie in Nature Biotechnology opzoekt, kan het in zijn eigen lab nadoen. Iedereen kan dus van de mijlpaal genieten, en daarom verwacht de neuroloog dat we snel meer zullen horen over de belangrijkste hulpjes in ons brein.
Zie ook:
Over astrocyten
- Geen muurbloempjes meer (Kennislink)
Over zenuwcellen
"
