De commercie krijgt steeds meer grip op de vrije markt. Uit onderzoek van stichting Nyfer naar bedrijven die op de vrije markt opereren, blijkt dat een groot deel van hen een commercieel oogmerk heeft.
Voor het onderzoek ging Nyfer van een groot aantal willekeurige bedrijven binnen en buiten Europa na of geld verdienen voor hen van belang was. Na correctie van de inflatie van de afgelopen dertig jaar, rekening houdend met de onevenwichtigheden van de productiekosten, bleek dit bij een overgrote meerderheid het geval. Ook bleken vele banden te hebben met commerciële partijen.
Computergigant Apple is een belangrijk voorbeeld van een bedrijf dat zich jarenlang heeft verzet tegen de toenemende commercie op de vrije markt. Gedurende de jaren negentig bood het bedrijf dapper weerstand tegen de ontwikkelingen, maar de afgelopen tien jaar is het verzet gebroken. De beurswaarde van Apple is inmiddels gegroeid naar 437 miljard dollar. “We worden gewoon meegezogen in de commercialisering, ook al wil je alleen maar dingen verkopen,” aldus een woordvoerder.
Economen zijn niet verrast door de uitkomst van het onderzoek. “De vrije markt heeft zonder commercie 500 jaar lang uitstekend gefunctioneerd’, zegt hoogleraar financiële markten Bert Bokhoven. ‘Kijk maar naar de Hanzesteden. Maar onder invloed van de globalisering heeft de afgelopen dertig jaar een cultuuromslag plaatsgevonden die je niet zo makkelijk meer omdraait.”
Volgens Sweder van Wijnbergen, hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam en adviseur van Nyfer, zijn de banden tussen markt en commercie niet per se slecht. ‘Je moet natuurlijk niet alle commercie over één kam scheren. Het gaat niet zozeer om de commercie an sich, als wel hoe je ermee omgaat. Indien gedoseerd kan commercie prima samengaan met onafhankelijkheid.’
In de Tweede Kamer is geschokt gereageerd op het rapport. Ewout Irrgang (SP): “De bakker moet zich niet bezig houden met iets als commercialisering. Hij moet dat doen, wat hij het beste kan: brood bakken. Dingen verkopen.”
