Volgens twee Amerikaanse astronomen kan een zeldzame zon- en maanstand begin 1912 er mede voor hebben gezorgd dat de Titanic drie maanden later op een ijsberg liep.
Op 14 april 1912 ging de RMS Titanic ten onder, na een ijsberg te hebben geramd. Maar hoe kwam het eigenlijk dat het betreffende stuk zee zoveel ijsbergen bevatte? Volgens Donald Olson en Russell Doescher van de Texas State University te San Marcos zou dat het gevolg kunnen zijn geweest van een zeldzame samenloop van omstandigheden, waarbij de maan en de zon hoofdrollen speelden.
Eerder was al gesuggereerd dat de maan enkele maanden voor de ramp, op 4 januari 1912, uitzonderlijk dicht bij de aarde stond en dat dit zou kunnen hebben gezorgd voor een ongewoon hoog tij. Olsen en Doescher besloten deze datum aan een nader onderzoek te onderwerpen en concludeerden dat er destijds nog meer aan de hand was: de maan en de zon stonden zó dat er sprake was van springtij. Daarnaast was de afstand aarde-zon één dag eerder op zijn kleinst. Al met al een bijzonder zeldzame combinatie van factoren, die allemaal bijdroegen aan de hoogte van het tij.
Losgetrokken ijsbergen
Alleen: hoe zorgde die mega-vloed dan voor meer ijsbergen? Een eerste mogelijkheid was dat het water ervoor had gezorgd dat er extra veel ijs losbrak van Groenland. Maar dat scenario bleek niet te werken: een ijsberg had in de ruim drie maanden tussen 4 januari en 14 april ongewoon snel én deels tegen de gebruikelijke zeestromen in moeten drijven om op tijd bij de Titanic te zijn.
Wat wél kon, zo bedachten de wetenschappers vervolgens: ijsbergen willen nog weleens vast komen te zitten in de ondiepe wateren voor de kusten van Labrador en Newfoundland. Gooi je daar een ongewoon hoge vloed overheen, dan kunnen ze hierdoor worden losgetrokken. En deze ijsbergen zouden vervolgens wél het gebied hebben kunnen bereikt waar de Titanic ten onder ging.
Overigens speelde de maan nóg een rol bij het zinken van de Titanic. Op de nacht van de ramp was het namelijk nieuwe maan, wat het in combinatie met de kalme zee voor de bemanning zo goed als onmogelijk maakte om ijsbergen te zien.
Meer over de Titanic lees je in de rubriek ‘In 5 minuten’ van KIJK 5/2012, die in de winkel ligt wanneer de ramp precies honderd jaar geleden plaatsvond.
Bron: Sky and Telescope, Texas State University
